دانشکده علوم‏ اجتماعی

پایان‏ نامه جهت دریافت

کارشناسی ‏ارشد رشته علوم ‏اجتماعی

 (مردم‏ شناسی)

بررسی و مقایسه نوآوری‏های شغلی درمیان

عشایر اسکان یافته شهرستان مُهر

(مورد مطالعه: روستای کریم ‏آباد)

استاد راهنما:

دکتر عسکری خانقاه

استاد مشاور:

دکتر رفیع‏فر

نگارش:

*********

داتشگاه تهران

دانشکده علوم اجتماعی

در چارچوب ارزیابی مرحله تحقیقاتی مقطع کارشناسی‌ارشد دانشجویان دانشگاه تهران‏، آقای *******به شماره دانشجویی******* در رشته علوم‌اجتماعی گرایش مردم‌شناسی، پایان‌نامه خود  را  به  ارزش 4 واحد  در نیمسال دوم سال تحصیلی 1383-1382  تحت عنوان بررسی و مقایسه‌ نوآوری‌های شغلی در میان عشایر اسکان‌یافته شهرستان مهر (مورد مطالعه: روستای‌کریم‌آباد) اخذ و ثبت نام نموده و  در حضور هیأت  داوران  به  شرح ذیل، مورد  دفاع قرار گرفته و موفق به اخذ  درجه عالی  با  نمره  18 گردید.

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

موضوع این رساله، بررسی و مقایسه نوآوری‌های شغلی در میان عشایر اسکان‌یافته‌ شهرستان مهر (مورد مطالعه: روستای کریم‌آباد) است که با توجه به ماهیت پژوهشی این موضوع، اطلاعاتی را درمورد ویژگی‌های جغرافیایی و انسانی شهرستان مهر جمع‌آوری کرده‌ایم، در این تحقیق که تحقیقی کیفی و میدانی است برای نیل به اهداف اصلی آن از روش‌های مردم‌شناختی از جمله مشاهده، گفتگوهای غیر رسمی و مصاحبه، مطالعه اسناد مدارک و ابزارهایی مانند عکس‌برداری و اینترنت سود برده‌ایم.

در این پژوهش سعی ما بر آن است که رابطه عشایر مورد مطالعه را با یکجانشینان اطراف مورد مطالعه قرار دهیم و نیز فعالیت‌ها و مشاغل این عشایر را دو دوره قبل و پس از اسکان با یکدیگر مقایسه نمائیم.

این تحقیق شامل 7 فصل به این شرح می‌باشد: در فصل اول به ارائه طرح تحقیق پرداخته‌ایم. در فصل دوم ویژگی‌های جغرافیایی و انسانی شهرستان مهر و عشایر مورد مطالعه بیان شده است. فصل سوم تحقیق به فعالیت‌های اقتصادی و مشاغل عشایر مورد مطالعه قبل از اسکان و نیز ویژگی‌های این فعالیت‌ها و مشاغل عنوان شده است. فصل چهارم، دلایل اسکان این عشایر از دهه60  به بعد و زمینه‌ها و ریشه‌های اسکان از دهه‌های اول قرن حاضر (از زمان رضاخان) شرح داده شده است. در فصل پنجم، تحولات کلی این عشایر آمده است. در فصل ششم، فعالیت‌های اقتصادی و مشاغل پس از اسکان همراه با ویژگی‌های آن ذکر شده است و در فصل هفتم، تفاوت یکجانشینی این عشایر با روستائیان منطقه به لحاظ مشاغل اصلی (دامداری و کشاورزی) بیان شده است.

اساسی‌ترین نتایج این تحقیق (بر اساس تئوری کارکردگرایی) این بوده است که ساخت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی همراه با تحولات اقتصادی ناشی از اسکان تغییر یافته است.  از مهمترین تغیرات سیاسی می‌توان به این موراد اشاره نمود: از میان رفتن اقتدار سنتی افرادی که از سن بیشتری برخوردارند و افزایش کنترل و نظارت دولت مرکزی بر عشایر. تغییرات فرهنگی که همراه با اسکان آنان رخ داده است، یکی پایین بودن سطح اطلاعات روز در میان بزرگسالان است که به ناتوانی تولید و تبادل اطلاعات در میان آنها منجر شده است و دیگری بروز افکار جدید و متضاد با بزرگسالان در میان نوجوانان و جوانان است. عمده‌ترین تغییرات اجتماعی می‌توان از کاهش اهمیت و نقش همسایگی وحسن همجواری، کم‌رنگ شدن یگانگی و وحدت و از میان رفتن سادگی زندگی به مانند گذشته در میان آنها نام برد.

واژگان کلیدی: عـشـایـر، عـشـایـر کـوچـنــده، عـشـایـر اسکان‌یافته، ایـل، طـایـفـه، یـیـــلاق، قـشـــلاق، بـنـکـوه

ـ فـهـرسـت مـطـالـب

صفحه

ـ فهرست عکس‏ها

ـ فهرست نقشه‏ها

ـ فهرست جداول

مـقـدمـه

ـ طـرح مسئله

ـ سئولات تحقیق

ـ اهـمـیـت تـحـقـیـق

ـ اهداف تحقیق

ـ انگیزه تحقیق

ـ ابزار تحقیق

ـ جامعه مورد مطالعه

ـ مبهمات و مشکلات تحقیق

ـ زمان پژوهش

ـ روش تـحـقـیـق

ـ چـارچـوب نـظـری

ـ پـیـشـیـنـه تحـقـیـق

ـ مفاهیم و اصطلاحات

1ـ1ـ مـقـدمـه

تاریخ ایران در طول قریب 2500 سال و حتی بیشتر (قریب 2800 سال) و تا زمان سلسله پهلوی، همواره حکومت ایلات و قبایل بوده است. یک ایل، مثلاً قاجار‏ها، روی کار می‏آمدند و پس از مدتی به دلایل مختلف از عرصه حکومت حذف می‌شد و جای خود را به ایل دیگر  می‌دادند. این آمدن و رفتن‌ها پس از استقرار اسلام در میان مردم ایران نیز تداوم یافت تا به عصر پهلوی رسید.

در دوره پهلوی و در زمان حکومت رضاشاه بود که اولین سلسله حکومتی که پایه ایلی و قبیله‏ای نداشت در ایران روی کار آمد. با توجه به ساختار اجتماعی و سیاسی و قدرت رؤسای ایلات و قبایل ایران و نیز اینکه اغلب ایلات و عشایر ایران به خصوص در اواخر عصر قاجار مسلح بودند، رضا شاه همواره از قدرت ایلات و حرکت آنان نگران بود، تصمیم گرفت که به اسکان آنان اقدام نماید.

اسکان یک ایل، عشیره و یا یک قبیله به نوعی شکستن ساختار اجتماعی و خرد کردن بافت قدرت در آنان تلقی می‌شد و به این ترتیب دولت می‌توانست آسان‌تر بر ایلات و قبایل غلبه یافته و با سهولت بیشتری آنان را خلع سلاح نموده و آنان را در کل آسان‌تر در کنترل خود درآورد.

طرح اسکان عشایر که با شیوه زندگی آنها علی‏الاصول، مغایرت فراوانی داشت با مقاومت اغلب آنان مواجه گردید ولی دولت مرکزی به تدریج این مقاومت‏ها را در هم شکست و کم و بیش بر قدرت عشایر فایق آمد.

پس از انقلاب اسلامی به رغم آنکه حدود 50 سال از اولین طرح‌های اسکان عشایر و مقامت ایلات و قبایل مختلف می‌گذشت و شرایط در این زمان بسیار تغییر کرده بود، دولت باز هم به دلایل مختلفی که بیشتر می‌توان به دلایل امنیتی و اقتصادی در آنها در اولویت باشد موضوع اسکان عشایر را در برنامه خود قرار داده که آخرین آنها نیز لایحه برنامه چهارم توسعه است که به آن اشاره و پرداخته شده است.

کوچندگی ظاهراً قدیمی‌ترین شیوه‌های زیست در ایران بوده است و به نظر می‌رسد در دورانی بسیار قدیم، قبایل کوچنده عشایری بیشتر جمعیت ایران را تشکیل می‌دادند. اما با توجه به کوچندگی و در حال کوچ بودن این جمعیت به صورت گسترده و دائم، تقریباً تخمین زدن آمار و ارقام مربوط به این جمعیت بسیار مشکل به نظر می‌رسد. با توجه به تغییر و تحولات اخیر در جامعه ایران و حتی با تاثیرپذیری از از تحولات جهانی، تعداد این عشایر کوچنده بسیار کاهش یافته است و امروزه به حدود 2% رسیده است.

با توجه به پتانسیل‌های موجود عشایر کشور در جهت تولید مواد مصرفی و صنایع مورد نیاز مردم و همچنین جاذبه‌های فرهنگی و مردم‌شناسی آنان، تاکنون این ظرفیت‌ها از سوی مسؤولان نادیده گرفته شده به گونه‌ای که عشایر در حال حاضر دارای مشکلات بی‌شماری هستند.

مطالعه و پژوهش‏های اقتصادی در جوامع سنتی و عشایری که اساس اقتصادی آن بر پایه دامداری بوده است و امروزه با تغییراتی کشاورزی و سایر مشاغل در کنار آن قرار گرفته‏ است، از جمله موضـوعات مهم در مردم‏شناسی است که این امر، باب جـدیدی را در مطالعه این جوامع، علاوه بر مردم‌شناسی ایلات و عشایر، گشوده است که آن مردم‏شناسی اقتصادی عشایر است که به تجدید نظر در برخی از مفاهیم اقتصادی در میان عشایر می‏پردازد. از جمله این مفاهیم می‏توان به «اقتصاد تأمین بقاء» (طبیبی، 1371 :165) اشاره نمود. چنین اقتصاددانانی که از نظر وی این اصطلاح را به کار برده‏اند در برخورد با پژوهش‏ها و تحقیق‏های انسان‏شناسانه به این امر واقف گشته‏اند که نیازهای معنوی نیز در اقتصاد این جوامع بسیار تأثیرگذار هستند.

در مطالعه جوامع عشایری می‏توان پیوستگی میان ارزش‌‏های اقتصادی را با سایر ارزش‏های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را مشاهده نمود و از سویی دیگر نتایج اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را در سیستم تولید و فعالیت‏های اقتصادی مختلف مؤثر دانست.

یکی از مهمترین بحث‏هایی که در رابطه با عشایر می‌توان عنوان نمود بحث اسکان عشایر است. در گذشته در شهرستان مُهر تعداد عشایری که قشلاق خود را در این شهرستان می‏گذراندند بسیار فراوان بوده‏اند، اما امروزه فقط تعداد اندکی از این عشایر زمستان‏ها را در این منطقه به سر می‏برند و تعداد آنها سال به سال در حال کاهش است. در شکل وسیع‏تر آن، این مسأله در سایر نقاط نیز قابل مشاهده است.

در قرن نوزدهم جمعیت عشایری بین 25 تا 50 درصد از کل جمعیت ایران را تشکیل می‏داده است. این تعداد در اوائل قرن نوزدهم به 2/30 درصد از کل جمعیت ایران را شامل می‏شده است (صفی‏نژاد، 1375 :41) تعداد کل عشایر ایران در سرشماری سال 1355 به 14 درصد می‏رسد. در آخرین سرشماری عشایر کوچنده کشور این آمار کمتر از 2 درصد بیان شده است (بلوکباشی، 1382 : 39) . این کاهش جمعیت عشایری ایران در این سال‏ها را می‏توان نتیجه مستقیم اسکان عشایر دانست. در تحقیق حاضر سعی بر آن است به جنبه‏های ویژه‏ای از این اسکان در شهرستان مُهر در میان دسته‏ای از عشایر قشقایی بپردازیم.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.